İnformasiyanın ötürülməsi və qəbulu sahəsində çox böyük texniki nailiyyət olan internet özünün günü-gündən artan və yeniləşən şəbəkə resursları ilə insan fəaliyyətinin bütün sahələrində geniş perspektivlər açmaqla bərabər, həm də cəmiyyət üçün təhlükəli olan bir sıra yeni problemlər yaradıb. Bu problemlər əsasən insan sağlamlığı, kibercinayətkarlıq, haker təcavüzü, şəbəkədə müəllif hüquqlarının pozulması, informasiya təhlükəsizliyi və s. ilə bağlıdır. Vətəndaşların sağlamlığının qorunması sivil cəmiyyətdə ən ümdə məsələ olduğu üçün bugünkü söhbətimiz də məhz kiberməkanın insanların səhhətinə necə təsir göstərməsindən danışacağıq.
Tale elə gətirib ki, bir sıra insanlar öz iradələrindən asılı olmayaraq əmək fəaliyyətləri ilə əlaqədar, bəziləri isə, xüsusən, yeniyetmə və cavanlar sadəcə əylənmək məqsədilə internetdən çox istifadə etməli olur. Hər iki halda istifadəçilərin vaxtlarının böyük hissəsi kompüter qarşısında keçir. Uzun müddət ekran qarşısında oturmaq isə, həkimlərin rəyinə görə, insan səhhətinə neqativ təsir göstərir, orqanizmin immunitetini azaldır, osteoxondroz, qıcolma, yuxu rejiminin dəyişməsi, baş ağrısı, gözlərdə quruluq və s. kimi mənfi simptomlar əmələ gətirir. Sağlamlıqdan əlavə, ikinci hal, yəni qlobal şəbəkədə bütün günü əylənmək, internetdə şəbəkə oyunlarına, çatlara (ing. chat – boşboğazlıq etmək) və digər virtual söhbətlərə həddən artıq aludəçilik istifadəçilərin psixikasına çox ciddi zərər vura bilər. Bu zaman istifadəçilərin hərəkətlərində “internet-asılılığı” və ya “internet-addiksiya” (ing. addict – bir şeyə bərk bağlanmaq) adlanan psixoloji əlamətlər üzə çıxır. Alimlər internet-addiksiyanı texniki vasitələrin törətdiyi spesifik emosional “narkomaniyaya” aid edilir. Onların fikrincə, dəfedilməz internet həvəsinin və əsası olmadan şəbəkədə uzun müddət qalmağın əsasında insanın real həyatdan uzaqlaşmaq cəhdi durur ki, bu da alkoqolizmdə, narkomanlıqda və qumar oyunlarında olan patoloji meyllə müqayisə edilə bilər. İnternetdən asılı vəziyyətə düşənlər öz problemlərinin həllini ondan qaçmaqda, problemin mövcudluğunu inkar etməklə saatlarla virtual aləmdə əylənməkdə görürlər. Onlar zaman anlayışını itirir, fizioloji tələbatlarına etinasızlıq edir, yuxudan və qidadan imtina etməklə kiberməkanda daha çox qalmağa çalışırlar. Bütün vaxtlarını və pullarını internetə sərf edənlər daim yeni və daha mükəmməl kompüter avadanlığına sahib olmağa can atırlar. İnternet düşkünləri virtual aləmdən kənarda özlərini boş, depressiyada, yorğun və əsəbi hiss edir, kiberməkana daxil olan kimi həvəslənərək yüksək əhval-ruhiyyəyə gəlirlər. Onlar əl çəkmədən fasiləsiz olaraq elektron poçtlarını yoxlayır, orda məktub görməyəndə bərk əsəbiləşirlər. Bunlardan əlavə internetdən ikiəlli yapışanlar ailəyə və dostlara laqeydlik nümayiş etdirir, işdə, evdə fəaliyyətləri barədə yalan danışırlar. Ən qorxulu məqamlardan biri də odur ki, virtual söhbətlərdə bülbül kimi cəh-cəh vuranlar ətrafdakılarla canlı ünsiyyətdə olduqca kobud və aqressiv olurlar.
İnternet-addiksiyanın ağır nəticələri
(
Читать дальше
)